Julian Assange werd op 11 april 2019, na een ruim zesjarig verblijf in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen, gearresteerd door de Britse politie.
De aanhouding van Assange is een nieuw hoofdstuk in het lange verhaal over de oprichter van de controversiële klokkenluiderswebsite WikiLeaks.
De 47-jarige Australiër valt moeilijk in een hokje te plaatsen. Hij groeide uit van hacker tot klokkenluider, van popcultuur-icoon tot ’s werelds meest gezochte man. De afgelopen jaren werd Assange steeds meer een geïsoleerde activist en kluizenaar, maar daarmee niet minder invloedrijk.
Business Insider licht 15 opmerkelijke momenten uit het professionele bestaan van Assange uit.
In de jaren negentig doet Julian Assange voor het eerst van zich spreken als serieuze hacker.
Julian Assange komt op 3 juli 1971 ter wereld als Julian Paul Hawkins in Australië. Zijn ouders zijn al uit elkaar ten tijden van zijn geboorte. Hij neemt de naam aan van de man waarmee zijn moeder een jaar later trouwt. Tot in zijn tienerjaren leidt de familie Assange een nomadisch bestaan; volgens het tijdschrift TIME verhuist hij voor zijn veertiende meer dan dertig keer.
In 1987 begint Assange op zestienjarige leeftijd met hacken onder het pseudoniem 'Mendax'. Hij richt met twee gelijkgestemden het collectief 'International Subversives' op. Samen breken ze in bij computers van de Amerikaanse Defensie en de Australische autoriteiten. In 1994 wordt hij hiervoor opgepakt en twee jaar later wordt Assange veroordeeld tot een bescheiden geldboete en een voorwaardelijke straf.
Voor zijn arrestatie begint Assange zich, onder andere via zijn werk voor de politie bij het opsporen van pedofielennetwerken, te interesseren voor encryptie, programmeren, transparantie en vooral de gevaren van technologie voor burgers. Hij registreert de domeinnaam leaks.org, maar doet daar tien jaar niks mee.
Augustus 2007: De allereerste onthulling van WikiLeaks
In IJsland slaat Assange in het najaar van 2006 de fundamenten van de dan nog obscure WikiLeaks-organisatie. Het vestigingsland wordt uitgekozen vanwege de uitgebreide wettelijke bescherming voor klokkenluiders.
Op 31 augustus 2007 geniet Assange van zijn eerste succes met WikiLeaks. Hij lekt een geheim onderzoeksrapport over de voormalige Keniaanse president Daniel arap Moi. Het document van een consultancybureau voor de toenmalige Keniaanse regering onthult de corruptie, fraude, banden met drugsbaronnen en nepotisme binnen de regering van Moi.
Het succes van deze eerste publicatie van geheime informatie is voor Assange het bewijs dat hij, door zich onafhankelijk van journalisten op te stellen, iets kan wat de pers niet kan: echt geheimen onthullen die niet eens binnen het bereik van journalisten zijn. "WikiLeaks geeft legitimiteit en zuurstof aan verhalen door ze internationaal te verklappen", schrijft Assange in zijn ongeautoriseerde autobiografie.
April 2010: 'Collatoral Murder' schokt de wereld met bloedige beelden van een Amerikaanse luchtaanval
De grote doorbraak voor Assange en WikiLeaks komt op 3 april 2010. Met 'Collatoral Murder' neemt de klokkenluider de Verenigde Staten op de korrel.
Deze gelekte video van een Amerikaanse luchtaanval op onschuldige burgers en journalisten in 2007 in Afghanistan, waarbij de piloten van twee gevechtshelikopters lachend kogels afvuren op de slachtoffers, zorgt wereldwijd voor opschudding.
Na het martelschandaal in de beruchte Iraakse gevangenis Abu Ghraib in 2003 is dit een grote klap voor het publieke imago van de Amerikaanse legerinzet in het Midden-Oosten.
Mei 2010: Honderdduizenden documenten gelekt naar WikiLeaks
Een maand na de publicatie van Collateral Murder wordt de Amerikaanse inlichtingenofficier Chelsea Manning gearresteerd. Ze wordt ervan verdacht de videobeelden, samen met nog honderdduizenden geheime documenten, te hebben gedeeld met WikiLeaks.
Tot Collateral Murder beschouwt de Amerikaanse regering Assange als een kleine speler die 'onschuldige' geheimen van een oude Keniaanse president, Scientology en een handleiding voor bewakers van gevangenis Guantanamo Bay onthulde. Na de onthulling van de video en de documenten van Manning speelt Assange zich in de kijker als lastpak.
Julian Assange: Klokkenluider... én verkrachter
Op 18 augustus 2010 dient Assange een aanvraag in om Zweeds burger te worden. Hij wil in Zweden een nieuwe basis leggen voor WikiLeaks. Het is een land met sterke regelgeving voor de bescherming van klokkenluiders.
Sinds zijn onthullingen van Amerikaanse misdragingen in Afghanistan vreest Assange dat hij opgepakt en uitgeleverd zal worden aan de Verenigde Staten.
Op 20 augustus vaardigt een Zweedse aanklager inderdaad een arrestatiebevel uit. Niet vanwege Assanges activiteiten bij WikiLeaks, maar vanwege twee aanklachten van verkrachting (van een slapende vrouw) en aanranding rondom een conferentie in Stockholm.
Hoewel Assange aanvankelijk de aanklacht wegzet als een 'vuile truc' van de Amerikaanse geheime dienst, geeft hij later de schuld aan het feministische Zweden en de op geldbeluste slachtoffers. "Zweden is het Saudi-Arabië van het fundamentele feminisme", tekent het boek 'WikiLeaks: Inside Julian Assange's War on Secrecy' op uit getuigenverslagen.
Assanges aanvraag van Zweeds burgerschap wordt twee maanden later in oktober afgewezen. Ondertussen vecht hij tegen zijn uitlevering naar Zweden.
Cablegate en The Iraq War Logs
In het najaar van 2010 publiceert WikiLeaks de laatste twee grote dossiers afkomstig van Chelsea Manning. De eerste komt naar buiten op 22 oktober. Assange onthult The Iraq War Logs, zo'n 400.000 gevoelige documenten over de Amerikaanse bezetting van het land. Hierin wordt onder andere duidelijk dat zestig procent van de meer dan honderdduizend doden die tot die tijd zijn gevallen in de oorlog, burgers zijn.
In november publiceert WikiLeaks een kwart miljoen diplomatieke documenten. 'Cablegate' onthult interne en compromitterende correspondentie van diplomatieke medewerkers over hun bondgenoten, tegenstanders en andere wereldleiders.
De onthullingen worden gezien als (gedeeltelijke) katalysatoren voor de Arabische Lente en de terugtrekking van het Amerikaanse leger uit Irak.
In een vraaggesprek met lezers van The Guardian viert Assange met zijn gebruikelijke branie het succes van Cablegate: "De geschiedenis zal winnen. De wereld wordt door het Cablegate-archief een stuk beter. Zullen we die als organisatie overleven? Dat ligt aan jullie."
Julian Assange groeit uit tot popcultuuricoon
Terwijl het net van de Zweedse politie zich langzaam sluit om Assange, met een nieuw arrestatiebevel, groeit de WikiLeaks-leider uit tot een heus popicoon. Hij wordt regelmatig gepersifleerd in de Amerikaanse comedyshow Saturday Night Live:
In latere jaren duikt Assange ook op in The Simpsons en in documentaires over WikiLeaks en andere klokkenluiders zoals Edward Snowden.
De man met pudding aan zijn handen
Julian Assange "herinnerde mij eraan dat geschiedenis gemaakt wordt door rommelige personages die, terwijl ze de wereld veranderen, met hun handen eten."
In 2011 begint ghostwriter Andrew O’Hagan Assange uitgebreid te interviewen voor de autobiografie die hij voor de klokkenluider gaat schrijven. Naast de vijandigheid binnen de disfunctionele WikiLeaks-organisatie en de ruzies met media-organisaties waar ze mee samenwerken, stuit O'Hagan misschien wel op het meest saillante persoonlijke trekje van Assange: hij houdt er niet van om bestek te gebruiken.
"Ik merkte dat hij met zijn handen eet", schreef O'Hagan in London Review of Books. "Er wordt gezegd dat hij niet eet, maar in mijn bijzijn at hij drie borden lasagne, gebakken aardappels en pudding met zijn handen. Hij veranderde voor mij in een open en geïnteresseerd persoon, naar iets ver van mij verwijderd en een beetje walgelijk."
December 2010: Julian Assange geeft zich over aan de politie
Op 7 december 2010 geeft Assange zich eindelijk over aan de Britse politie in Londen. Hij geeft aan dat hij iedere poging tot uitlevering aan Zweden - en in zijn idee: de VS - zal aanvechten. Hij wordt op borg vrijgelaten.
In november 2011 oordeelt het Engelse Hooggerechtshof dat Assange mag worden uitgeleverd aan Zweden. De Australiër gaat hiertegen in beroep, en dat wordt op 30 mei 2012 verworpen. Assange beweert dat uitlevering aan Zweden een politieke reden heeft en vreest dat het gevolg een uitlevering aan de Verenigde Staten zal zijn, dat hem wil berechten.
Juni 2012: Assange vlucht de Londense ambassade van Ecuador binnen
In juni 2012 vlucht Assange de Ecuadoraanse ambassade in en vraagt politiek asiel aan. De anti-Amerikaanse president Rafael Correa verwelkomt Assange hartelijk.
De Britse politie houdt vanaf dat moment de ambassade nauwlettend in de gaten - een operatie die lang zal duren en waaraan een prijskaartje hangt van om en nabij de 13 miljoen euro.
In augustus 2012 krijgt Assange dan eindelijk politiek asiel.
2013: Het leven van Assange en de opkomst van WikiLeaks worden verfilmd
Op 21 november 2013 komt de film 'The Fifth Estate' uit, het verhaal van WikiLeaks gebaseerd op twee boeken over de organisatie. Toevallig door schrijvers die niet meer op goede voet staan met Assange.
In een lange publieke brief aan hoofdrolspeler en zijn vertolker Benedict Cumberbatch spreekt de WikiLeaks-voorman vanuit de Ecuadoraanse ambassade (waar hij nog steeds schuilt voor de Britse autoriteiten) zijn onvrede uit over de film.
"Ik geloof niet dat deze film positief zal uitvallen voor mij en de mensen om wie ik geef. Ik denk dat de film zelfs overwegend negatief zal uitpakken voor ons", schrijft Assange. "Als ik met jou [Benedict Cumberbatch] zou afspreken om te praten over deze verschrikkelijke film, dan zou ik die daarmee valideren."
Assange hoeft niet bang te zijn dat The Fifth Estate zijn imago of dat van WikiLeaks verder 'bezoedelt': de film is een grote flop.
16 maart 2016: Mailtjes van Hillary Clinton komen via WikiLeaks naar buiten tijdens de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen
In juli 2016 publiceert WikiLeaks e-mails die Hillary Clinton als minister van Buitenlandse Zaken heeft verstuurd. Ze maakte daarbij gebruik van een privéserver om haar zakelijke e-mails te versturen. Het is in Amerika sinds 2014 verboden voor politici om geheime overheidsinformatie te versturen via privémail.
Het gaat in totaal om 62.320 e-mails, waarvan zij en haar advocaten in totaal 30.490 officiële e-mails overdragen aan de FBI. De overige berichten gaan over haar privéleven, zoals het huwelijk van haar dochter en haar moeders begrafenis.
Het tijdstip waarop WikiLeaks met de onthullingen komt is saillant: Hillary Clinton is op dat moment verwikkeld in een bloedstollend gevecht met die andere presidentskandidaat: Donald Trump.
Trump toont zich de grootste fan van Julian Assange
"Jongen, wat houd ik er toch van om WikiLeaks te lezen", roept Donald Trump in het staartje van de presidentscampagne in 2016.
In de laatste maand tot de verkiezingen begin november noemt Trump Assanges organisatie 164 keer volgens ThinkProgress.
Voor Trump is het langzaam uitlekken van e-mails vanuit Clintons campagne een geschenk uit de hemel. Het e-mailschandaal rond de Democratische presidentskandidate blijft daardoor maar in het nieuws. Door de dagelijkse barrage van het woord 'e-mails' op televisie en in de kranten loopt het imago van Clinton een flinke deuk op.
Ziet Assange zich als de persoon die de door hem gehate Clinton ten val bracht en Trump het Amerikaanse presidentschap bezorgde? "Ik weet het niet zeker", zegt hij in een interview met The New Yorker uit 2017. "Het is populair om WikiLeaks daarvan de eer te geven, maar in veel mainstream media werden onze onthullingen onderdrukt door Democratische sympathisanten onder journalisten."
Januari 2018: Assange wordt Ecuadoraans staatsburger
Na vijf jaar besluit Ecuador om Assange het Ecuadoraans staatsburgerschap te verlenen. Het besluit komt nadat de Britse regering het Ecuadoraanse verzoek weigert om Assange een diplomatieke status te geven. Daarmee zou hij immuniteit krijgen en de ambassade kunnen verlaten.
En hoewel de Ecuadoraanse minister van Buitenlandse Zaken María Fernanda Espinosa beweert dat haar land samen met de Britse regering andere mogelijkheden onderzoekt om tot een oplossing te komen, laat een Britse regeringswoordvoerder weten dat er maar één oplossing is: Assange moet de ambassade verlaten en zich verantwoorden voor de rechter.
De diplomatieke impasse duurt voort. Weliswaar heeft Zweden inmiddels de aanklachten tegen Assange laten vallen, de Britten zijn erop gebrand de Wikileaks-voorman op te pakken voor het schenden van zijn borgtochtvoorwaarden.
Tijdens een persconferentie zegt Espinosa dat er "gegronde vrees is over mogelijke risico's voor het leven en integriteit" van Julian Assange, "niet noodzakelijkerwijs door het Verenigd Koninkrijk, maar door derde staten."
Maar al is Assange dan staatsburger, de relatie met zijn nieuwe moederland is duidelijk over z'n houdbaarheidsdatum heen. Assanges obstinate en excentrieke gedrag is het ambassadepersoneel al langer een doorn in het oog. De verkiezing in mei van Lenin Moreno tot president van Ecuador doet de zaken in een stroomversnelling belanden. Moreno is dan ook stukken minder vriendelijke tegen Assange dan zijn voorganger Rafael Correa en hij laat Assanges internet afsluiten.
Julian Assange onderneemt meteen juridische stappen tegen Ecuador. Hij beschuldigt de regering van het Zuid-Amerikaanse land ervan zijn "fundamentele rechten en vrijheden" te schenden. Moreno noemt Assange "een hacker" en waarschuwt hem herhaaldelijk zich niet te mengen in de Ecuadoraanse politiek.
In oktober legt de Ecuadoraanse ambassade Assange nieuwe huisregels op. Daarin staat onder meer vermeld dat hij goed voor zijn kat moet zorgen, zijn eigen badkamer moet schoonmaken en beter op zijn persoonlijke hygiëne moet letten.
April 2019: Ecuador trekt diplomatiek asiel in, Assange gearresteerd in Londen
Breaking news op 11 april wanneer Britse agenten Julian Assange de Ecuadoraanse ambassade uitdragen. Het Zuid-Amerikaanse land heeft uiteindelijk het diplomatiek asiel van Assange ingetrokken. Vrijwel onmiddellijk vragen VS de Britten om Assanges uitlevering. In een reactie zegt Hillary Clinton, die nog een hele boomgaard aan appeltjes met de Australiër te schillen heeft, dat Assange zich "moet verantwoorden voor wat hij gedaan heeft".
Aan het intrekken van Assanges staatsburgerschap blijkt een langdradige reeks wederzijdse irritaties te zijn voorafgegaan. In een interview met The Guardian zegt president Moreno dat de WikiLeaks-oprichter vanuit de ambassade geprobeerd heeft om andere landen te bespioneren. Ook publiceerde WikiLeaks foto's van Moreno en zijn familie.
Ook vertoonde Assange volgens Moreno "onbehoorlijk hygiënisch gedrag". Zozeer dat zijn eigen gezondheid alsmede het klimaat in de ambassade daaronder leed. "Gezien de voortdurende schendingen van protocollen en bedreigingen werd politiek asiel onhoudbaar." Ook zou Assange gezondheidsproblemen hebben die aandacht behoeven. Eerder noemde Moreno het gedrag van de WikiLeaks-oprichter verwerpelijk. "Hij mishandelde werknemers in de ambassade in Londen en maakte misbruik van ons geduld."
Ecuador laat weten dat het met de Britten heeft afgesproken dat Assange niet uitgeleverd zal worden aan een land waar ze de doodstraf hebben. De VS dus.
En dat is voor Assange maar goed ook, want zijn voormalig grootste fan Donald Trump claimt nu niet te weten wie hij is. "Ik weet niks van WikiLeaks, het is niet mijn ding", zegt de Amerikaanse president in een eerste reactie. Dan vergeet Trump voor het gemak ook maar even dat zijn zoon tijdens de campagne contact onderhield met Assange over de gelekte e-mails van Hillary Clinton.
